Eileens getuigenis: een herinnering die generaties overspant

Joël PARE
14 sep
5 minuten om te lezen

In deze getuigenis reflecteert Eileen op de last van familiezwijgen en de overdracht van oorlogswonden van generatie op generatie. Haar verhaal is opgenomen in het International Bulletin of Encounter Reconciliation .

Over de auteur en het International Bulletin

Dit artikel is afkomstig uit het Bulletin International, een tijdschrift opgericht en geredigeerd door Gonda Scheffel-Baars, een van de oprichters van de Nederlandse vereniging Werkgroep Herkenning.

Sinds 1995 biedt het International Bulletin een unieke ruimte voor dialoog en herdenking voor oorlogskinderen in Europa – kinderen van verzetsstrijders, vervolgden, collaborateurs en vijandelijke soldaten. Gonda Scheffel-Baars verzamelt en verspreidt al meer dan dertig jaar getuigenissen uit Nederland, Duitsland, Frankrijk, Scandinavië en het Verenigd Koninkrijk, wat leidt tot een beter begrip van de wonden die de Tweede Wereldoorlog heeft achtergelaten en hoe deze van generatie op generatie worden doorgegeven.

Un carnet ancien, symbole des mémoires transmises entre générations

De publicatie van deze verhalen, vertaald in verschillende talen op onze site, maakt deel uit van de missie van de vereniging Rencontre Réconciliation: in Frankrijk en Europa de diversiteit van door oorlog getekende familiegeschiedenissen bekend maken en bijdragen aan wederzijdse erkenning en verzoening.

Voor meer informatie over het Internationaal Bulletin: www.werkgroepherkenning.nl

Eileen is een van die erfgenamen van de geschiedenis die, soms ondanks zichzelf, de herinnering aan een bewogen verleden met zich meedragen. Tussen doorgegeven herinneringen, zware stiltes en persoonlijke vragen getuigt haar verhaal van de manier waarop oorlogen vandaag de dag nog steeds levens vormen. Met eenvoudige maar diepgaande woorden nodigt ze ons uit om na te denken over intergenerationele overdracht en de mogelijke weg naar intieme en collectieve verzoening.

Eileens verhaal - Familieherinneringen en overdracht

Een geboorte onder het teken van oorlog

Decennialang was Eileen ervan overtuigd dat ze de dochter was van een Duitse soldaat, een "kind van de vijand". Geboren in april 1946 in een Nederlands interneringskamp waar haar moeder gevangen zat, was haar start in het leven niet bepaald gunstig. Haar moeder, Anja, had met de Duitsers gecollaboreerd en toen bleek dat ze zwanger was, werd ze gearresteerd en geïnterneerd. Iedereen ging ervan uit dat haar baby was verwekt door een Duitse soldaat. Maar Anja wist dat de vader van het kind eigenlijk een Canadese bevrijder was, met wie ze een korte relatie had gehad.

Een jeugd getekend door scheiding

Het eerste jaar van haar leven woonde Eileen met haar moeder in het kamp. De autoriteiten besloten echter al snel dat dit geen geschikte omgeving was om een kind op te voeden en besloten haar over te plaatsen naar een weeshuis. Anja's ouders – die vanwege haar collaboratie elk contact met hun dochter hadden verbroken – hoorden van deze plannen en besloten Eileen in huis te nemen. Op een dag besloten de autoriteiten echter dat Eileen zich bij haar moeder mocht voegen, die nu in een heropvoedingscentrum voor voormalige collaborateurs woonde, waar de leefomstandigheden veel beter waren dan in het kamp. In 1954 werd haar moeder vrijgelaten en konden Anja en Eileen eindelijk uitkijken naar een normaler leven.

De ontdekking van een Canadese vader

Op elfjarige leeftijd ontdekte Eileen dat haar vader geen Duitser was, maar een Canadees. Haar moeder bleef echter ontwijkend: "Vraag het me als je 18 bent, dan zal ik je meer informatie geven," zei ze. Later trouwde haar moeder met een douanier, die al een dochter had. Anja was echter hard en gewelddadig tegenover Eileen en haar halfzus. Het herhaaldelijke misbruik dwong Eileen om zo snel mogelijk het huis te verlaten. Ze droomde ervan om arts te worden, maar vanwege geldgebrek koos ze ervoor om in Wageningen een opleiding tot verpleegkundige te volgen.

Op 18-jarige leeftijd keerde Eileen terug naar haar moeder om meer over haar vader te weten te komen. Maar de informatie bleef schaars. Ze ontdekte al snel dat er veel "Bill Whites" in Canada waren. Ontmoedigd staakte ze haar zoektocht.

Een nieuw gezin ontmoeten

Vele jaren later, na het lezen van het boek Roots: The Voices of the Left Behind van Olga en Lloyd Rains, die hun leven wijdden aan het helpen van kinderen van Canadese soldaten om hun vaders te vinden, hervond Eileen de band. Met hun hulp spoorde ze haar familie op. Die lente ontmoette ze haar twee Canadese halfzussen, April en Vanessa.

Ze vertelden haar dat hun vader, Bill White, zich vrijwillig had aangemeld als militair arts en had deelgenomen aan de gevechten rond Antwerpen en aan de bevrijding van de oostelijke provincies van Nederland. Ze beschreven hem als een warme en zorgzame man. Ze waren enigszins teleurgesteld toen ze ontdekten dat hij nooit over zijn dochter in Nederland had gesproken. Toch wist hij van haar bestaan, omdat Anja hem over haar zwangerschap had verteld. Hij had zelfs kleding en geld gestuurd. Maar omdat Anja destijds gevangen zat, kon ze niet op zijn brieven reageren. De Canadese zussen geloven dat hun vader hen over Eileen had willen vertellen – hij was degene die haar voornaam had gekozen – maar dat hij na de plotselinge dood van zijn zoon William, die slechts 15 jaar oud was, was gestopt met praten over de oorlog, omdat het te pijnlijk was om eraan terug te denken.

Een broederband herontdekt

In de zomer van 2011 bezochten Vanessa en April Eileen in Nederland. Ze zagen met eigen ogen dat Eileen, ondanks een moeilijke jeugd, haar roeping had gevonden. Ze was niet alleen een gerenommeerd kunstenares, maar ook een geliefde moeder, echtgenote en grootmoeder. De twee zussen, die een beschermde en gelukkige jeugd hadden gehad, voelden zich bijna schuldig toen ze Eileens moeilijke jeugd ontdekten. Maar ze besloten zich op de toekomst te richten.

Vele jaren van zusterlijke verbondenheid waren verloren gegaan, maar ze hoopten er nog vele samen te beleven. Eileen was van plan naar Canada te reizen om het land van haar vader te verkennen, met name de indianengebieden waar een deel van haar familie vandaan kwam. "Nu begrijp ik waarom ik zulke donkere ogen heb," zei ze glimlachend.

Een verhaal over veerkracht en leven

Het verhaal van Eileen en haar stiefzussen is zowel een verhaal van oorlog, lijden en verlies als een verhaal van liefde, veerkracht en leven.

📌 Belangrijkste punten: Familieherinneringen en de zoektocht naar de waarheid

Eileens familieherinneringen zijn lange tijd gebaseerd op een fundamentele leugen: dat ze de dochter was van een Duitse soldaat.
Achter deze moederlijke stilte ging in werkelijkheid een ander verhaal schuil: dat van een vermiste Canadese vader en onbekende halfzussen.
De zoektocht naar de waarheid, zelfs op latere leeftijd, heeft het mogelijk gemaakt om een jeugd vol lijden en schaamte om te vormen tot een verhaal van veerkracht en hereniging met elkaar.
Dit verhaal herinnert ons eraan dat familieherinneringen niet vastliggen: ze worden herbouwd door onderzoek, dialoog en openheid voor herontdekte verbindingen.